انتخاب یک رشته مناسب در دانشگاه نقش بسیار مهمی را در آینده کاری داوطلبان ایفا می‌کند. بنابراین داوطلبان هنگام انتخاب رشته باید نکات زیادی را در نظر بگیرند و با توجه به این نکات یک رشته مناسب انتخاب کنند. البته همیشه انتخاب رشته به انتخاب رشته در دوره متوسطه دوم و دانشگاه مربوط نمی‌شود. برخی از داوطلبان به رشته‌های فنی و عملی علاقه دارند و قبل از پایه دوازدهم به دنبال تحصیل در رشته‌های دانشگاهی هستند. این داوطلبان از همان پایه نهم باید دست به کار شوند و به دنبال یک رشته مناسب باشند. داوطلبانی که به دنبال رشته‌های عملی و رشته های تحصیلی کاردانش هستند باید برای ورود به پایه دهم یکی از رشته های تحصیلی کاردانش را برای خود انتخاب کنند. این بدین معنی است که داوطلبان پایه نهم برای ورود به پایه دهم باید از میان شش رشته اصلی، کاردانش را برای ادامه تحصیل خود انتخاب کنند.
دانش‌آموزان در پایه نهم برای ورود به پایه دهم با 6 رشته اصلی ریاضی و فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی، فنی و حرفه‌ای، کاردانش و معارف اسلامی روبه‌رو هستند. داوطلبانی که به دنبال رشته‌های عملی هستند از همان ابتدای کار به سراغ رشته های تحصیلی کاردانش می‌روند. دروس رشته های تحصیلی کاردانش بر خلاف سایر رشته‌ها به صورت عملی ارائه می‌شوند. همین موضوع نیز موجب می‌شود که داوطلبان و دانش‌آموزان مفاهیم عملی و تئوری را به صورت همزمان یاد بگیرند. داوطلبانی که به دنبال کارهای عملی هستند باید یکی از رشته‌های تحصیلی کاردانش یا فنی و حرفه‌ای را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند. داوطلبان می‌توانند از پایه دهم وارد هنرستان شوند و این رشته‌ها را برای ادامه تحصیل مطالعه کنند. تیم محتوای حرف آخر در این مطلب به سراغ معرفی رشته های تحصیلی کاردانش می‌رود و رشته‌های این مقطع تحصیلی را در اختیار داوطلبان قرار می‌دهد.
دیپلم کاردانش
دانش‌آموزانی که شاخه کاردانش را به عنوان رشته تحصیلی خود در پایه دهم انتخاب می‌کنند برای اخذ دیپلم باید 96 واحد را سپری کنند. دروس این رشته شامل 53 واحد دروس عمومی مشترک و 43 واحد مهارتی هستند. دانش‌آموزان پس از سه سال امکان کسب مدرک دیپلم را دارند و به راحتی می‌توانند وارد بازار کار شوند یا به ادامه تحصیل بپردازند.
مزایا و معایب رشته های تحصیلی کاردانش
مزایا
| کسب موقعیت‌های شغلی مختلف پس از کسب مدرک دیپلم | ورود به بازار کار با مدرک دیپلم | دروس عملی بیشتر در مقایسه با سایر رشته‌ها |
| امکان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری | امکان کارآفرینی پس از فارغ‌التحصیلی | ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلی بدون شرکت در کنکور |
معایب
| عدم تحصیل در دانشگاه‌های برتر در دوران کارشناسی | سردرگمی هنگام انتخاب رشته |
معرفی رشته های تحصیلی کاردانش
شاید برای بسیاری از داوطلبان این سوال پیش آید که رشته‌های تحصیلی کاردانش با سایر رشته‌های دوره متوسطه دوم چه تفاوت‌هایی دارند؟ اول از همه باید به این موضوع اشاره کنیم که رشته های تحصیلی کاردانش همزمان مفاهیم تئوری و عملی را به داوطلبان آموزش می‌دهند. بنابراین مهم‌ترین تفاوت بین رشته‌های ریاضی و فیزیک با رشته های تحصیلی کاردانش به مفاهیم آموزشی مربوط می‌شود. دانش‌آموزان می‌توانند رشته های تحصیلی کاردانش را به راحتی در هنرستان مطالعه کنند. رشته های تحصیلی کاردانش به صورت عملی در اختیار داوطلبان قرار می‌گیرند و دانش‌آموزان در این رشته‌ها همراه با کارگاه‌ها و آموزش‌های فنی دروس را یاد می‌گیرند. دانش‌آموزان در این دوره تمامی دروس را به صورت تخصصی و عملی یاد می‌گیرند. همین موضوع نیز موجب می‌شود که این دانش‌آموزان به سرعت جذب بازار کار شوند. رشته های تحصیلی کاردانش زیاد و متنوع هستند و دانش‌آموزان به راحتی امکان انتخاب یک رشته را دارند.
همانطور که در قسمت بالا نیز به آن اشاره کردیم رشته های تحصیلی کاردانش زیاد هستند و به صورت سالانه رشته‌های زیادی به این مقطع اضافه می‌شوند. یکی از نکات مهمی که دانش‌آموزان باید به آن توجه داشته باشند در مورد زمان انتخاب رشته های تحصیلی کاردانش است. دانش‌آموزان در پایه نهم برای ورود به پایه دهم امکان انتخاب شش رشته تحصیلی را دارند که کاردانش نیز یکی از این رشته‌هاست. رشته های تحصیلی کاردانش به سه شاخه مختلف صنعت، هنر و کشاورزی تقسیم می‌شوند. این بدین معنی است که دانش‌آموزان امکان انتخاب رشته‌های مختلف را از میان این سه شاخه اصلی دارند. برخی از رشته های تحصیلی کاردانش تنها در اختیار داوطلبان پسر قرار می‌گیرند. بنابراین دانش‌آموزان قبل از هر کاری باید با لیست رشته های تحصیلی کاردانش آشنا باشند و با توجه به شرایط هر رشته به سراغ مطالعه آن رشته بروند.
رشته های دانشگاهی کاردانش بدون کنکور
قبل از اینکه به سراغ معرفی لیست رشته های تحصیلی کاردانش در پایه دهم برویم بهتر است با برخی از رشته های دانشگاهی کاردانش بدون کنکور نیز آشنا شویم. دانشگاه‌های فنی در کشور بدون کنکور برخی از رشته های تحصیلی کاردانش را در اختیار داوطلبان قرار می‌دهند. شما می‌توانید در قسمت زیر با رشته‌های دانشگاهی کاردانش بدون کنکور آشنا شوید:
کاردانی پیوسته
بخش اول
| ساخت و تولید | عمران | ارتباطات و فناوری اطلاعات | الکترونیک و مخابرات دریایی |
| الکترونیک ـ رادیو تلویزیون | ساخت و تولید – نقشه کشی صنعتی | عمران – اجرای ساختمان‌های بتونی | صنایع فلزی – جوشکاری |
| تعمیر و نگهداری تجهیزات پزشکی – آزمایشگاه تشخیص پزشکی | ساخت و تولید – طراحی صنعتی | برق – الکترونیک و ابزار دقیق | کاردانی حرفه‌ای سینما – تدوین فیلم |
| صنایع چوب و مبلمان | عمران – راهسازی | الکترونیک عمومی | صنایع فلزی |
| متالورژی – ریخته گری | امور دامی – تکنولوژی – پرورش طیور | عمران – نقشه برداری | الکترونیک |
| موسیقی – نوازندگی ساز ایرانی | کاردانی حرفه‌ای فرآورده‌های بیولوژیک | کاردانی حرفه‌ای معماری – معماری داخلی | کاردانی حرفه‌ای حقوق – خدمات قضایی |
| کاردانی حرفه‌ای حقوق – شورای حل اختلاف | معدن – استخراج معدن | کاردانی حرفه‌ای هنرهای تجسمی – نقاشی ایرانی | امور دامی – پرورش زنبور عسل |
| کاردانی حرفه‌ای هنرهای تجسمی – نقاشی | امور دامی – تکثیر و پرورش آبزیان – گرایش آبزیان آب شیرین | کاردانی حرفه‌ای حقوق – نگارش حقوقی | کاردانی فنی مخابرات – کابل و فیبر نوری |
بخش دوم
| کاردانی حرفه‌ای کمک کارگردانی | امور اداری | کاردانی حرفه‌ای خدمات پس از فروش خودرو | کاردانی حرفه‌ای مدیریت – خدمات بندری |
| هنرهای تجسمی – نقاشی | کاردانی حرفه‌ای مدیریت – امور اداری | تربیت کودک و مدیریت خانواده – تربیت کودک | امور دامی – فناوری پرورش دام |
| کاردانی حرفه‌ای عکاسی خبری | کاردانی فنی برق – توزیع | کاردانی حرفه‌ای بازرگانی – مشاوره حقوقی اصناف | کاردانی حرفه‌ای تربیت مربی مهدکودک |
| کاردانی حرفه‌ای سینما – فیلم نامه نویسی | کاردانی فنی رسانه – ارتباطات فنی | کاردانی حرفه‌ای هنرهای تجسمی – گرافیک | کاردانی حرفه‌ای خوشنویسی |
| کاردانی فنی کنترل | کاردانی حرفه‌ای هنرهای تجسمی – عکاسی | کاردانی حرفه‌ای گریم | کاردانی حرفه‌ای تربیت مربی کودکان با نیازهای ویژه |
| کاردانی حرفه‌ای تربیت مربی کودکان کم شنوا و ناشنوا | کاردانی حرفه‌ای امور فرهنگی – ویراستاری | کاردانی حرفه‌ای موسیقی – نوازندگی ساز ایرانی | کاردانی فنی مخابرات مترو |
| کاردانی حرفه‌ای سینما – تصویربرداری | تجهیزات صدا برداری | کاردانی فنی شبکه‌های کامپیوتری | کاردانی حرفه‌ای سینما – جلوه‌های ویژه |
| کاردانی حرفه‌ای مترجمی زبان انگلیسی – آثار مکتوب و متون رسمی | کاردانی فنی فناوری اطلاعات – اینترنت و شبکه‌های گسترده | کاردانی حرفه‌ای بازیگری | کاردانی فنی فناوری اطلاعات – خدمات الکترونیکی شهر |
کاردانی ناپیوسته
| کاردانی علم اطلاعات و دانش شناسی | کاردانی امور دولتی | کاردانی اویونیک هواپیما | کاردانی سخت افزار کامپیوتر |
| کاردانی اقتصاد کار و بهره‌وری | کاردانی امور مالی و مالیاتی | کاردانی امور بانکی | کاردانی الکترونیک هواپیمایی |
| کاردانی جهانگردی | کاردانی معماری | کاردانی تعمیر و نگهداری هواپیما | کاردانی مراقبت پرواز |
| کاردانی مدیریت صنعتی | کاردانی نقشه برداری | کاردانی آموزش مطالعات اجتماعی | کاردانی حسابداری |
| کاردانی مدیریت بازرگانی | کاردانی آموزش دینی و عربی | کاردانی روابط کار | کاردانی آموزش زبان و ادبیات فارسی |
| کاردانی حقوق قضایی | کاردانی امور فرهنگی | کاردانی تربیت معلم قرآن کریم | کاردانی بیمه |
| کاردانی امور دولتی | کاردانی امور تربیتی | کاردانی جهانگردی | کاردانی اشتغال |
| کاردانی ارتباطات و فناوری اطلاعات | کاردانی مدیریت گمرکی | کاردانی آموزش و پرورش ابتدایی | کاردانی علوم انتظامی |
تفاوت رشته های تحصیلی کاردانش و فنی حرفه‌ای
یکی از مهم‌ترین سوالات دانش‌آموزان در مورد تفاوت رشته های تحصیلی کاردانش و فنی حرفه‌ای است. آیا رشته‌های تحصیلی کاردانش و فنی و حرفه‌ای تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟ اول از همه باید به این موضوع اشاره کنیم که بین رشته های تحصیلی کاردانش و فنی و حرفه‌ای تفاوت‌هایی وجود دارد. دانش‌آموزان در رشته کاردانش اکثر دروس خود را به صورت عملی سپری می‌کنند و کلاس‌های درسی در کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها برگزار می‌شوند. اما اکثر درس‌های رشته‌های فنی و حرفه‌ای به صورت تئوری در اختیار داوطلبان قرار می‌گیرند. بنابراین رشته کاردانش به صورت عملی و در کارگاه‌ها ارائه می‌شود. یکی دیگر از تفاوت‌های این دو رشته با یکدیگر رشته‌های درسی است. رشته کاردانش 160 رشته دارد، اما فنی و حرفه‌ای تنها از 40 رشته تشکیل شده است.
یکی دیگر از تفاوت‌های رشته کاردانش و فنی و حرفه‌ای به بازار کار و شرایط کار مربوط می‌شود. دانش‌آموزان در رشته کاردانش مفاهیم را به صورت عملی یاد می‌گیرند و پس از دو سال با کسب مدرک دیپلم به راحتی وارد بازار کار می‌شوند. اما دانش‌آموزان در رشته فنی و حرفه‌ای مفاهیم را به دو صورت عملی و تئوری یاد می‌گیرند. این دانش‌آموزان پس از گرفتن دیپلم و در پایان دوره کاردانی به عنوان تکنسین وارد بازار کار می‌شوند. دروسی که دانش‌آموزان در فنی و حرفه‌ای آن را مطالعه می‌کنند بسیار دشوارتر از شاخه تحصیلی کاردانش است.
لیست رشته های تحصیلی کاردانش
دانش‌آموزان پایه نهم برای ورود به پایه دهم از میان 6 رشته اصلی می‌توانند کاردانش را برای ادامه تحصیل خود انتخاب کنند. رشته کاردانش مهارت‌های عملی را به دانش‌آموزان آموزش می‌دهد. رشته کاردانش شامل سه شاخه اصلی با نام‌های صنعت، خدمات و کشاورزی و هنر است. شاخه کاردانش بیش از 150 زیر شاخه دارد و دانش‌آموزان با توجه به علاقه و استعداد خود می‌توانند یکی از رشته‌ها را انتخاب کنند. دانش‌آموزان باید به این نکته توجه داشته باشند که تمامی این رشته‌ها در یک هنرستان ارائه نمی‌شوند. دانش‌آموزان کاردانش پس از گذراندن دو سال امکان کسب مدرک دیپلم خود را دارند. رشته های تحصیلی کاردانش دارای رشته‌های جدیدی در سال 1402 هستند. رشته‌هایی مانند محیط بانی، انرژی، بازیافت مواد، حمل و نقل ریلی، خدمات فروشگاهی و بهداشت عشایر و روستا به رشته‌های این گروه تحصیلی اضافه شده‌اند. شما می‌توانید در قسمت زیر با تمامی رشته‌های تحصیلی کاردانش آشنا شوید:
شاخه هنر
بخش اول
| نقاشی ایرانی | عکاسی | نگارگری | نوازندگی ساز ایرانی |
| معماری داخلی | آواز جهانی | نوازندگی ساز جهانی | سفالگری |
| دستیاری طراحی لباس | تصویر برداری | مدیریت آشپزی و قنادی | خیاطی لباس زنانه |
| قلم زنی روی فلز | طلا و جواهر سازی | چهره سازی | چاپ باتیک و سیلک اسکرین |
| منبت کاری | عکاسی دیجیتال | چاپ دستی | کاغذ سازی |
| ساز سازی (سه تار و ساز ضربی) | هنر آیینه کاری | آواز ایرانی | ساز سازی (سنتور و سه تار) |
| خیاطی لباس شب و عروس | خیاطی مردانه دوز | دوخت لباس‌های محلی | طراحی طلا و جواهر |
| چاپ باتیک و قلم کار | صحافی و جلد سازی | سراجی کفش | هنر معرق کاری |
بخش دوم
| معرفی کاشی | سراجی کفش | صفحه آرایی | سفال و لعاب |
| گرافیک رایانه‌ای | دستیاری تهیه لباس‌های نمایشی | هنر فرش | تصویرسازی و جلوه‌های رایانه‌ای |
| تراش و تزئین شیشه و کریستال | خاتم سازی | خاتم کاری | تراش سنگ‌های قیمتی |
| طراحی و نقاشی فرش | طراحی بسته‌بندی | کاشی سازی هفت رنگ |
شاخه کشاورزی و خدمات
بخش اول
| هتلداری | امور اداری | زراعت غلات و حبوبات | مدد یاری سالمندان |
| کشت و کار مکانیزه | پرورش پرندگان زینتی | حسابداری مالی | تعمیر ماشین‌های ثابت کشاورزی |
| ایمنی و آتش نشانی | مدد یاری افراد با نیروهای ویژه | پرورش قارچ خوراکی | تولید نهال و جنگل کاری |
| تکثیر ماهیان گرم آبی | پرورش میوه‌های هسته‌دار | تعمیر موتورهای سبک کشاورزی | پرورش درختان گرمسیری |
| پرورش و نگهداری اسب | پرورش ماهیان گرم آبی | پرورش زنبور عسل و کرم ابریشم | زراعت گیاهان علوفه‌ای و غده‌ای |
| پرورش صنعتی دام‌های سبک | ایجاد و نگهداری فضای سبز | تکثیر و پرورش ماهیان سرد آبی | پرورش صنعتی دام‌های سنگین |
| پرورش گیاهان جالیزی و سبزی | پرورش ماکیان | پرورش میگو | کشت گیاهان دارویی و زعفران |
| راهنمای گردشگری | مرغداری صنعتی | دریانوردی صیادی | بورس و اوراق بهادار |
بخش دوم
| تولید فرآورده‌های گوشتی | تولید نهال و جنگل کاری | پرورش میوه‌های هسته دار | فرآوری آبزیان و تولید کنسرو |
| پرورش گل و گیاه آپارتمانی | تولید صنعتی فرآورده‌های لبنی | پرورش میوه‌های دانه دار و دانه ریز |
شاخه صنعت
بخش اول
| مکانیک صنایع | تراشکاری | نساجی عمومی | برق صنعتی |
| کارهای عمومی ساختمان | برق ساختمان | الکترونیک صنعتی | کارهای فلزی ساختمان |
| ماشین‌های الکتریکی | تزئینات داخلی ساختمان | نقشه کشی ساختمان | تاسیسات حرارتی و برودتی |
| سنگ کاری و کاشی کاری | آبکاری فلزات | ریخته گری | معماری آینه کاری |
| نصب و سرویس آسانسور | تاسیسات بهداشتی ساختمان | تعمیر موتورهای دیزل دریایی | برنامه نویسی پایگاه داده |
| عیب یابی سیستم‌های رایانه‌ای | تصویرسازی دیجیتالی | تولید کننده چند رسانه‌ای | تولید و توسعه دهنده پایگاه‌های اینترنتی |
| برنامه نویسی بازی‌های رایانه‌ای | اتوماسیون صنعتی | تابلو سازی برق صنعتی | تعمیر ابزار دقیق |
| تعمیر لوازم خانگی برقی | تعمیر تلفن‌های رومیزی و همراه | طراحی و توسعه صفحات وب | سیستم‌های صوتی و تصویری |
بخش دوم
| مدلسازی | فرزکاری CNC | چاپ افست | مبل سازی مدرن |
| ساخت مصنوعات فلزی | ناظر فنی چاپ | روکش کاری چوبی | ماشین ابزار |
| تاسیسات حرارت مرکزی | پلاستیک کار | مبل سازی کلاسیک | تعمیر و نصب ماشین ابزار |
| خدمات پس از فروش خودروهای سبک | چاپ افست | ناظر فنی چاپ | ماشین ابزار |
| تاسیسات حرارت مرکزی | پلاستیک کار | تعمیر و نصب ماشین ابزار | تعمیر خودروهای تجاری |
| مبل سازی کلاسیک | تزئینات داخلی چوبی | مدلسازی | جوشکاری گاز محافظ |
| بازسازی مبلمان | تراشکاری CNC | اپراتور CNC چوب | تعمیر موتور خودرو |
| کابینت سازی چوبی | تاسیسات گازرسی ساختمان | نقشه کشی صنعتی به کمک رایانه | قالب سازی فلزی |
بخش دوم
| تاسیسات گرمایشی | تاسیسات گازرسانی ساختمان | تاسیسات مستقل ساختمان‌های مسکونی |
| تاسیسات سرمایشی | مکانیک تراکتور | تاسیسات بهداشتی ساختمان |
سوالات متداول در مورد معرفی رشته های تحصیلی کاردانش
1) رشته های تحصیلی کاردانش در چه زیرشاخه‌هایی ارائه می‌شوند؟
رشته‌های کاردانش در سه زیر شاخه اصلی صنعت، کشاورزی و خدمات و هنر به داوطلبان ارائه می‌شوند.
2) آیا رشته‌های فنی و حرفه ای و رشته های کاردانش با یکدیگر یکسان هستند؟
این رشته‌ها شباهت‌هایی با یکدیگر دارند اما در حالت کلی این رشته‌ها با یکدیگر هم معنی نیستند. رشته‌های کاردانش در مقایسه با رشته‌های فنی و حرفه ای بیشتر حالت عملی دارند و بیشتر درس‌ها در کارگاه‌ها آموزش داده می‌شود.
3) آیا داوطلبان کاردانش می‌توانند در کنکور سراسری شرکت کنند؟
این سوال بسیاری از دانش‌آموزان کاردانش است. بله این دانش‌آموزان به راحتی می‌توانند در آزمون سراسری شرکت کنند و رشته های مورد علاقه خود را انتخاب کنند.