در ادامهی سری مقالات «درس خواندن اصولی»، بعد از اینکه دربارهی حفظ مطالب سخت، کار عمیق و افزایش بازده مطالعه و طراحی یک برنامهی درست با مرورهای مؤثر صحبت کردیم، امروز میخواهیم وارد یکی از مهمترین بخشهای یادگیری شویم:
نکتهبرداری حرفهای هنگام تستزنی.
این مهارت دقیقاً همان چیزی است که در دوران جمعبندی، تفاوت رتبههای متوسط و رتبههای برتر را مشخص میکند.
پس قدمبهقدم جلو میرویم؛ هم درسبهدرس و هم تیپبهتیپ تا تبدیل شود به یک تکنیک کاربردی که بتوانی هر روز استفادهاش کنی.
چرا نکتهبرداری هنگام تستزنی انقدر مهم است؟
آزمونها و تستهایی که در طول سال میزنی، فقط یک ابزار سنجش نیستند؛
یک منبع طلایی برای جمعبندیاند.
طراح آزمون مجبور است:
- هم سؤالات تیپیک (پرتکرار و کنکوری) را پوشش دهد
- هم سؤالات خلاقانه را طرح کند که احتمال طرحشدنشان در کنکور وجود دارد
- هم اشتباهات رایج دانشآموزها را هدف بگیرد
پس تو اگر بتوانی نکات مهم همین سؤالات را درست استخراج کنی، به مرور زمان یک بانک فوقالعاده از نکات ضروری خواهی داشت.
بخش اول: نکتهبرداری از آزمونها
(مهمترین منبع جمعبندی)
۱. آزمونها را همیشه چاپ کن
چه آزمون حضوری شرکت میکنی، چه آزمونهای سال قبل را حل میکنی:
پرینت آزمون واجب است.
چرا؟ چون:
- نشانهگذاری روی نسخهی کاغذی بسیار مؤثرتر است
- در دوران جمعبندی باید دسترسی سریع داشته باشی
- حافظهی تصویری بهتر کار میکند
۲. نشانهگذاری حرفهای روی سؤالها
سه مدل سؤال وجود دارد:
- سوال غلط → با لاینقرمز مشخص کن
- سوال نزده → با لاینزرد هایلایت کن
- نکات پاسخنامه → کنار همان سؤال توضیح کوتاه بنویس
در دوران جمعبندی قرار نیست این آزمونها را دوباره آزمونی بزنیم؛
کاری که میکنیم این است که:
- فقط نکات غلطها و نزدهها را بررسی میکنیم
- اگر لازم بود، در حضور پاسخنامه مجدد حل میکنیم
- روی نقاط ضعف متمرکز میشویم، نه حل دوبارهی کل آزمون
این باعث میشود جمعبندی کوتاهتر، دقیقتر و هدفمندتر شود.
بخش دوم: نکتهبرداری از تستها
(درسبهدرس و تیپبهتیپ)
ما تستها را به ۲ دسته تقسیم میکنیم:
- درسهای مفهومی/حفظی
زیستشناسی، شیمی، دینی، ادبیات
- درسهای حلکردنی و مسئلهای
ریاضی، فیزیک
۱) درسهای مفهومی و حفظی
(زیست، شیمی، دینی،….)
اینجا یک خطر بزرگ وجود دارد:
افراط در نوشتن و کپیبرداری از پاسخنامه!
ببین:
- بسیاری از نکات تستها در خود کتاب درسی وجود دارند.
اگر نکتهای در پاسخنامه بود و در کتاب هم وجود داشت، لازم نیست از اول بنویسی.
فقط هایلایت کن.
- فقط نکاتی را وارد کتاب بنویس که:
- جدید هستند
- غیرقابل استنباط از متناند
- یا بارها در تستها تکرار شدهاند
مهمترین قانون نکتهنویسی در درسهای مفهومی:
نکته را دقیقاً در کنار همان پاراگراف، تصویر یا جدولِ مربوطه در کتاب بنویس.
نه آخر فصل، نه پشت کتاب، نه دفتر جداگانه!
این کار کمک میکند «حافظهی تصویری» فعال شود.
در دوران جمعبندی فقط با نگاه کردن به آن صفحه کل نکات به یاد میآید.
۲) درسهای مسئلهای
(ریاضی و فیزیک)
اینجا بهترین روش نکتهبرداری استفاده از علامتگذاری تیپ تستها است.
روش رتبههای برتر دقیقاً همین است.
سه دسته علامتگذاری:
-
مثلث:
سوال سخت، ایدهدار، زمانبر
(برای دوران اوج آمادگی و ارتقاء سطح)
-
مربع:
نکتهدار، مهم، تیپیک
(اصلیترین منبع مرور و تسلط)
-
دایره:
سوال سادهای که اشتباه زدی
(برای جلوگیری از خطای مجدد در جلسه)
چرا با مداد علامت میگذاریم؟
چون جایگاه سؤالها تغییر میکند.
سؤالی که امروز مثلث است، بعد از ۲ ماه ممکن است مربع شود.
سؤالی که امروز سخت است، بعداً ساده میشود.
این انعطافپذیری باعث میشود طبقهبندی همیشه دقیق باقی بماند.
آیا لازم است دفتر نکتهنویسی مجزا داشته باشیم؟
در درسهای حلکردنی: نه
نوشتن نکات تستها در دفتر جدا:
- وقتگیر است
- حجم بسیار زیادی دارد
- در دوران جمعبندی اصلاً قابل مدیریت نیست
بهترین روش همان علامتگذاری روی کتاب تست و مرور همان سؤالات مهم است.
جمعبندی: مهارتی که ترازت را بالا میبرد
اگر این سبک نکتهبرداری را ادامه بدهی:
- حجم مرورهایت نصف میشود
- سرعت جمعبندی بالا میرود
- تسلطت روی تیپهای پرتکرار چندین برابر میشود
- غلطهای تکراریات صفر میشود
- و نتیجهاش: تراز بالاتر و درصدهای پایدارتر
این دقیقاً همان چیزی است که رتبههای خوب به آن متعهد میمانند.