مبحث وابسته وابسته یکی از مباحث مهم دستور زبان فارسی است که:
- ✅ در امتحان دی و خرداد قطعاً از آن سؤال میآید
- ✅ جزو مباحث کاملاً مفهومی و نمرهساز است
- ❌ به اشتباه بهعنوان مبحث سخت شناخته میشود
واقعیت این است که اگر نکات این مبحث را کنار هم و منظم یاد بگیرید، میبینید که اتفاقاً بسیار ساده و قابلحل است.
مقدمهای ضروری: ترکیب وصفی و ترکیب اضافی
برای فهم وابسته وابسته، باید اول این دو ترکیب را بلد باشید:
1️⃣ ترکیب وصفی
- ساختار: موصوف + صفت
- مثال:
- دخترِ زیبا
- کتابِ قطور
در این ترکیب:
- «دختر / کتاب» = هسته (موصوف)
- «زیبا / قطور» = صفت (وابسته پسین)
2️⃣ ترکیب اضافی
- ساختار: مضاف + مضافالیه
- مثال:
- درختِ باغ
- دخترِ زهرا
نکته مهم:
- مضافالیه صفت نیست
- دو اسم در کنار هم قرار گرفتهاند
وابسته پیشین و وابسته پسین چیست؟
- وابسته پیشین: قبل از هسته میآید
- مثال: آن دختر
- وابسته پسین: بعد از هسته میآید
- مثال: دختر زیبا
✅ تمرکز ما در وابسته وابسته، بیشتر روی وابستههای پسین است.
وابسته وابسته چیست؟
وقتی یک وابسته، خودش وابستهی دیگری باشد، با «وابسته وابسته» روبهرو هستیم.
🔹 بهطور کلی دو حالت داریم:
- دو وابسته قبل از هسته → وابستههای پیشین
- دو وابسته بعد از هسته → وابستههای پسین
حالا برویم سراغ ۵ نوع وابسته وابسته که باید کامل بلد باشید 👇
1️⃣ ممیز (وابسته وابسته نوع اول)
ممیز = واحد شمارش
مثال:
- سه اصل درخت
- پنج فروند هواپیما
در این مثالها:
- هسته: درخت / هواپیما
- صفت پیشین: سه، پنج
- ممیز: اصل، فروند
📌 نکته طلایی:
ممیز قبل از هسته و بعد از عدد میآید.
2️⃣ مضافالیه + مضافالیه
مثال:
- درختِ باغِ پدربزرگ
- فرزندِ ترتیبِ قرار گرفتنِ مطالب
اینجا:
- چند اسم پشت سر هم داریم
- هر کدام به اسم بعدی اضافه شدهاند
✅ نکته خیلی مهم امتحانی:
بین دو مضافالیه، میتواند هر تعداد صفت بیاید، اما باز هم ساختار مضافالیه مضافالیه حفظ میشود.
مثال:
- درختِ باغِ زیبا و پربارِ پدربزرگ
3️⃣ صفتِ مضافالیه
مثال:
- درختِ باغِ زیبا
- کلماتِ دوستِ قدیمیِ من
تحلیل:
- «باغ» = مضافالیه
- «زیبا» = صفتِ مضافالیه
- «دوست» = اسم → مضافالیه
- «قدیمی» = صفتِ مضافالیه
📌 اگر بعد از یک مضافالیه، صفت بیاید → صفت مضافالیه داریم.
4️⃣ قیدِ صفت
مثال:
- حرفهای خیلی خوب
- حرفهای کمی نامناسب
تحلیل:
- خوب / نامناسب = صفت
- خیلی / کمی = قید
✅ قید صفت:
همیشه قبل از صفت میآید و میزان یا حالت آن را مشخص میکند.
5️⃣ صفت + صفت (وابسته وابسته محبوب طراحان!)
این نوع خیلی رایج است، مخصوصاً در رنگها 👗🎨
مثال:
- لباس سبز چمنی
- شال صورتی پررنگ
نکته مهم:
- رنگ = همیشه صفت
- صفتی که رنگ را دقیقتر کند → صفتِ صفت
نکات پایانی و کاملاً امتحانی ✅
- ✅ سؤالهای این مبحث تشخیصی و تحلیلی هستند
- ✅ جابهجایی کلمات میتواند نوع وابسته وابسته را عوض کند
- ✅ حتماً نمونه سؤال تشریحی حل کنید
- ✅ تست بلد نبودید؟ پاسخنامه را ببینید، اشکالی ندارد
💡 هدف این است که دام طراح را بشناسید، نه اینکه حفظ کنید.
جمعبندی نهایی
با تسلط به این ۵ نوع:
- ممیز
- مضافالیه + مضافالیه
- صفت مضافالیه
- قید صفت
- صفت صفت
میتوانید تمام سؤالهای وابسته وابسته را در امتحان دی و خرداد بهراحتی پاسخ دهید.