اگر دانشآموز کنکوری باشی، احتمالاً بارها این تجربه را داشتهای: چند روز با انرژی درس میخوانی، فیلم آموزشی میبینی، دوره میکنی، اما وقتی سر جلسه آزمون آزمایشی مینشینی… نتیجهای که میگیری هیچ شباهتی به زحمتی که کشیدهای ندارد!
همین باعث ناراحتی، ناامیدی، کاهش ساعت مطالعه و بازگشت دوباره به همان نقطه اول میشود.
این روند چیزی نیست جز چرخه فلاکت؛ چرخهای که صدها دانشآموز هر سال در آن گرفتار میشوند، مخصوصاً در درس زیستشناسی.
اما خبر خوب این است:
این چرخه علت مشخصی دارد و با یک تغییر کلیدی میتوان از آن بیرون آمد.
چرخه فلاکت دقیقاً چیست؟
چرخه فلاکت یک تکرار فرسایشی است:
- دانشآموز شروع میکند به درس خواندن
- فیلم آموزشی و درسنامه را طولانی نگاه میکند
- احساس میکند هنوز آماده تستزدن نیست
- تست کم میزند یا اصلاً نمیزند
- در آزمون نتیجه ضعیف میگیرد
- خودسرزنشی، ناامیدی و کاهش ساعت مطالعه
- یک انگیزه مقطعی → شروع دوباره
- و دوباره تکرار همان مسیر اشتباه…
چرا این اتفاق میافتد؟
زیرا زمان مطالعه نادرست توزیع شده است.
بیشتر دانشآموزان ۷۰ تا ۸۰ درصد وقت زیستشان را میگذارند برای:
- دیدن دوره
- خواندن متن کتاب
- مرورهای بیپایان
- خلاصهنویسیهای وقتگیر
و تنها ۲۰ تا ۳۰ درصد برای تست و تمرین میماند؛
در حالی که در زیستشناسی، یادگیری واقعی فقط با تست اتفاق میافتد.
نقطه شکست در چرخه فلاکت کجاست؟
دقیقاً همانجایی که نسبت مطالعه و تست اشتباه تنظیم شده است.
اگر در هفته ۱۴ تا ۱۵ ساعت زیست میخوانی،
باید حداقل ۱۰ ساعتش به تست و تمرین اختصاص پیدا کند.
در غیر این صورت:
- ذهن با صورتسؤالها آشنا نمیشود
- مهارت تحلیل شکل نمیگیرد
- سرعت و دقت بالا نمیرود
- آزمون میشود کابوس…
وقتی نتیجه بد میگیری، ناامیدی میآید و چرخه از اول شروع میشود.
اگر از بودجهبندی عقب افتادی چه باید بکنی؟
اینجا دانشآموزان را دو گروه میکنیم:
گروه اول: دانشآموزانی که از برنامه عقباند
این افراد معمولاً احساس میکنند وقت کم است و نمیتوانند کل مباحث را بخوانند.
دو راهکار اصلی پیش پایشان است:
راهکار ۱: استفاده از دورههای خلاصهمحور (مثل دوره آرتیست)
مزیت اصلی این دورهها:
- حجم درسنامه بسیار کمتر است
- زمان زیادی ذخیره میشود
- دانشآموز فرصت تستزنی پیدا میکند
اگر فقط روزانه یک ساعت فیلم ببینی و یک ساعت تست بزنی
میتوانی تا اسفند مباحث را جمع کنی،
با نسبت منطقی ۵۰ درصد آموزش – ۵۰ درصد تمرین
و بعد این نسبت را به ۲۵ درصد آموزش – ۷۵ درصد تست تغییر بدهی.
راهکار ۲: حذف هوشمندانه مباحث
اگر زمان کم است، کاملاً منطقی است که:
- بخشی از مباحث را فعلاً کنار بگذاری
- تمرکز را روی مباحث پرتستتر یا سال دوازدهم بگذاری
- اما در همین مباحث محدود تستزنی سنگین انجام دهی
نتیجه؟
- درصد بالا در مباحث مطالعهشده
- افزایش اعتماد به نفس
- و زمان کافی برای جبران مباحث حذفشده در آینده
گروه دوم: دانشآموزانی که عقب نیستند ولی در آزمون میریزند
مشکل این گروه معمولاً چیز دیگری است: وسواس مطالعاتی.
این افراد:
- فیلم زیاد میبینند
- درسنامه طولانی میخوانند
- خلاصهنویسی مفصل میکنند
- متن کتاب را طوطیوار حفظ میکنند
اما میزان تستزنیشان کم است.
نتیجهاش هم معلوم است:
حین مطالعه حس میکنند قویاند، اما سر آزمون میبازند.
چاره؟
ول کردن وسواسها و شروع تستزنی زیاد.
یادگیری زیست یعنی:
تست زیاد → تحلیل زیاد → تکرار تست سخت → تسلط واقعی
خروج از چرخه فلاکت؛ نسخه عملی
برای خروج از چرخه، سه قاعده طلایی وجود دارد:
۱. نسبت مطالعه و تست را اصلاح کن
برای زیست بهترین نسبت:
- حداقل ۷۰ درصد تست
- حداکثر ۳۰ درصد آموزش
۲. نترس از غلطزدن
غلط یعنی یادگیری.
اگر تست نزنی، پیشرفت نمیکنی.
3. مسئولیت پیشرفت را به گردن خودت بینداز
نه معلم، نه دوره، نه کتاب کمکدرسی
هیچکدام بهجای شما تست نمیزنند!
پیشرفت واقعی یعنی:
خودت تمرین زیاد کنی.
جمعبندی
اگر میخواهی از چرخه فلاکت خارج شوی،
باید کار سخت را انجام بدهی:
تستزدن زیاد، تحلیل عمیق و کنار گذاشتن وسواسهای مطالعاتی.
اگر همان مسیر اشتباه را ادامه دهی، نتیجه هم همان است.
اما اگر امروز تصمیم بگیری روش درست را اجرا کنی،
در چند هفته تغییر واقعی را در درصدهایت میبینی.
انتخاب با توست.