حتماً برای شما هم پیش آمده که یک مبحث را بهخوبی یاد گرفتهاید، درسنامه را چندین بار خواندهاید و حتی احساس تسلط میکنید، اما وقتی سر جلسه آزمون با یک تست چهارگزینهای مواجه میشوید، یا نمیتوانید آن را حل کنید، یا حل کردنش آنقدر زمان میبرد که از وقت استاندارد هر سوال (که معمولاً حدود یک دقیقه است) فراتر میرود. جالب اینجاست که همین سوال را وقتی در خانه و با آرامش و بدون فشار زمان حل میکنید، بهراحتی به جواب میرسید. این معضل، ریشهای عمیق در نحوه مواجهه ما با مطالعه و تستزنی دارد و در این مقاله، قصد دارم چاشنی اصلی حل این مشکل را با شما در میان بگذارم.
از آموزش تا عمل: گره اصلی کجاست؟
فرآیند یادگیری برای دروس مفهومی و مسئلهمحور مانند فیزیک، شیمی و ریاضی، تنها با خواندن درسنامه و تماشای آموزشها تکمیل نمیشود. بسیاری از دانشآموزان گمان میکنند که با درک فرمولها و مفاهیم، آمادگی لازم برای حل تست را پیدا کردهاند. اما واقعیت این است که بین “دانستن” و “توانستن در زمان محدود آزمون” تفاوت عظیمی وجود دارد.
وقتی در آزمون با سوالی روبهرو میشوید، ذهن شما باید در کسری از ثانیه:
- نوع سوال را تشخیص دهد.
- فرمول یا روش حل مناسب را انتخاب کند (از میان چندین فرمول مشابه).
- دادههای سوال را استخراج و در فرمول به کار ببرد.
- عملیات محاسباتی را سریع و دقیق انجام دهد.
- گزینه صحیح را انتخاب کند.
این فرآیند پیچیده، نیازمند یک مهارت است که صرفاً با مطالعه نظری به دست نمیآید.
رمزگشایی سرعت و خلاقیت در تستزنی: افزایش تعداد تست!
مهمترین و ۹۰ درصد علت عدم توانایی حل سریع سوالات، “تعداد ناکافی تستزنی” است. شاید با خود بگویید: “من که تست میزنم!” اما باید بپرسید “چند تا تست میزنم؟”
تصور کنید برای یک مبحث فیزیک، مثلاً نمودار مکان-زمان، شما از هر تیپ تست تنها ۴ یا ۵ سوال حل کردهاید. در مجموع شاید به ۲۰۰ تست هم نرسد. بله، با این تعداد، احتمالاً مفهوم را یاد میگیرید و حتی میتوانید به سوال پاسخ دهید، اما آیا میتوانید در یک دقیقه پاسخ دهید؟ احتمالاً خیر. حل یک تست ساده ۵-۶ دقیقه یا حتی ربع ساعت طول میکشد و در نهایت، به انتهای دفترچه آزمون نمیرسید.
چاره چیست؟ دستتان باید برای تستزنی گرم شود، سرعتتان افزایش یابد و این امر جز با افزایش چشمگیر تعداد تستها میسر نیست. اگر از هر تیپ تست به جای ۵ تست، ۱۰۰ تا ۲۰۰ تست بزنید، دیگر نیاز نیست بسیاری از مراحل حل را روی کاغذ بیاورید. ایدهها به سرعت به ذهنتان میرسد، مسیرهای عصبی در مغزتان شکل میگیرد و خلاقیت لازم برای حل مسائل را کسب خواهید کرد. این حجم از تمرین باعث میشود که سوال کنکور، هرچقدر هم جدید باشد، برای شما ناآشنا نباشد یا حداقل بتوانید با ترکیبی از روشهای قبلی، به پاسخ برسید.
چگونه تعداد تستهای روزانه را افزایش دهیم؟
شاید بگویید “من که روزی ۲۰-۳۰ تا تست میزنم، چطور آن را به ۲۰۰ یا ۳۰۰ تا برسانم؟” این کار یکشبه اتفاق نمیافتد، اما با راهکارهای زیر شدنی است:
1. تکنیک طلایی “۵۰+۱”: رشد تدریجی و پیوسته
این تکنیک ساده اما قدرتمند میگوید:
- گزارش کار ثبت کنید: هر روز تعداد تستهایی که برای هر درس و مبحث زدهاید را یادداشت کنید.
- فقط یک قدم بیشتر: اگر دیروز ۵۰ تست زدهاید، امروز ۵۱ تست بزنید! فقط یک تست بیشتر. این مقدار آنقدر کم است که حس مقاومت ذهنی ایجاد نمیکند و بهراحتی قابل انجام است.
- نتایج شگفتانگیز: با این روش، در پایان یک ماه، تعداد تستهای روزانهتان به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. پس از رسیدن به یک حد مطلوب (مثلاً ۱۰۰ تست)، میتوانید یک هفته استراحت بدهید و آن عدد را تثبیت کنید، سپس دوباره روند “یک تست بیشتر” را آغاز کنید.
نکته برای دروس مختلف: به جای افزودن یک تست به کل تستهای روزانه، میتوانید روزانه یک تست به هر درس اضافه کنید. مثلاً اگر دیروز ۱۰ تست زیست، ۱۵ تست ریاضی و ۱۲ تست شیمی زدید، امروز ۱۱ زیست، ۱۶ ریاضی و ۱۳ شیمی بزنید. به این ترتیب، در پایان هفته ۲۰ تست و در پایان ماه ۶۰-۷۰ تست بیشتر از ابتدای ماه زدهاید.
2. تکنیک “وارم آپ” (گرم کردن ذهن): شروع با سوالات ساده
قبل از شروع حل تستهای پیچیده یا سخت یک مبحث، حتماً با ۵-۱۰ سوال ساده از همان مبحث شروع کنید. حتی اگر فکر میکنید سوالات ساده را راحت حل میکنید، این کار را انجام دهید.
مزایا:
- افزایش اعتماد به نفس: حل موفقیتآمیز چند سوال ساده، ذهن شما را برای مواجهه با سوالات سختتر آماده میکند.
- دیدن تیپهای مختلف سوال: با سوالات ساده آشنا میشوید، زیرا گاهی سوالات ساده در آزمون، شما را به شک میاندازند که نکته پنهانی دارند و از پاسخ دادنشان خودداری میکنید.
3. رها کردن تکرار مکررات: از خواندن به تستزنی
یکی از اشتباهات رایج دانشآموزان، بارها و بارها خواندن یک مطلب تئوری است، به این امید که عمق یادگیریشان افزایش یابد. اما حقیقت این است که پس از چند بار مطالعه، خواندن مجدد یک صفحه زیستشناسی چیز جدیدی به شما اضافه نمیکند.
راه حل: یادگیری و تثبیت واقعی مطالب، باید در بستر “تستزنی” و “چالش کشیدن خود” اتفاق بیفتد. وقتی تستی را حل میکنید و به نکتهای برخورد میکنید که در خواندن از آن غافل بودهاید، آنجاست که یادگیری شما عمیقتر و پایدارتر میشود. صرفاً خواندن، ذهن شما را به چالش نمیکشد تا مطالب را به هم ربط دهد و در حافظه بلندمدت ثبت کند.
نتایج شگفتانگیز افزایش تستزنی
همانطور که تجربه شخصی بنده و بسیاری از دانشآموزان نشان داده، ارتباط مستقیمی بین افزایش تعداد تستزنی و رشد درصدهای آزمون وجود دارد. هرچه بیشتر تست بزنید:
- سرعتتان بیشتر میشود.
- دقتتان افزایش مییابد.
- با انواع تیپ سوالات آشنا میشوید.
- خلاقیت شما در حل مسئله بهبود مییابد.
- مدیریت زمان در آزمون برایتان آسانتر میشود.
- اضطراب آزمون کاهش مییابد.
سخن پایانی
یادتان باشد، کنکور میدان نبرد دانش نیست، بلکه میدان نبرد مهارت است. مهارتی که با تکرار و تمرین بیوقفه در تستزنی به دست میآید. پس از همین امروز، ثبت گزارش کار و افزایش تدریجی تعداد تستهایتان را آغاز کنید. به خودتان فرصت دهید تا این عادت جدید را در خود پرورش دهید و شاهد پیشرفت چشمگیر خود باشید.